Музей истории города Чирчик

Quticha naqshinkor.  Quticha pape – mashe, lak va perlamutr rangda. Ushbu naqshinkor quticha Xitoyda 2000 yilda tayyorlangan.

Pape – mashe – gips yoki elim bilan biriktirilgan bir necha qatlamdan iborat qog’ozli zich qattiq modda. Materialni bosish orqali undan turli xil narsalarni yasash mumkin. Massani tayyorlash uchun har xil turdagi qog’oz yoki karton, shuningdek, ba’zi yopishtiruvchi moddalar – elim, kraxmal va gips ishlatiladi. Pape – mashedan turli xil mahsulotlarni ishlab chiqarish texnologiyasi juda oddiy, shuning uchun ushbu turdagi materiallardan o’yinchoqlar, karnaval niqoblari, o’quv qurollari va teatr tomoshalari uchun buyumlar, shuningdek, engil va bardoshli qutichalar tayyorlanadi. Amaliy san’atning bu turining  nomi fransuz tilidan kelib chiqqan. Ammo birinchi marta bir-biriga yopishtirilgan qog’oz qatlamli  mahsulotlar Xitoyda ishlab chiqarilgan, bu arxeologik qazishmalarda o’z tasdig’ini topgan. Qalin pape – mashedan qilingan va chidamlilik mahsulotni bir necha qatlamli lak bilan qoplashgan.

Pape – mashe yasashning birinchi usulida qog’ozning kichik qismlari oldindan tayyorlangan mahsulot chizmasiga qatlam-qatlam yopishtirish va klassik pape – mashe texnikasi yuzga yaqin qog’oz qatlamini qo’llashni o’z ichiga oladi, ularning har biri elim bilan surtiladi (bu elim yoki kraxmal bo’lishi mumkin) va keyin to’liq quritish uchun qoldiriladi.  Pape – mashe tayyorlashning ikkinchi usuli – bu mahsulot suyuq qog’oz qorishmasidan hosil bo’ladi. Qog’oz yaxshilab eziladi, qaynoq  suv bilan quyiladi va 24 soat davomida iliq joyga qo’yiladi, shunda massa to’g’ri va yumshoq bo’ladi.  Hosil bo’lgan suyuqlik  massasini qaynatish kerak, keyin siqib, quritilishi kerak bo’ladi. Bunga gips aralashtirilgan bo’lishi kerak, massa mustahkam bo’lishi  uchun eziladi. Shundan so’ng, massaga elim qo’shiladi va doimo aralashtirib smetanaga o’xshash plastik xamir tayyorlanadi.

   Ba’zida elim o’rniga kraxmalli pasta yoki yog’och elim ishlatiladi. Olingan massa mahsulotning tayyorlangan qatlamda qo’llaniladi yoki ma’lum bir shaklga quyiladi. Shundan so’ng, mahsulot to’liq quritilishi uchun qoldiriladi.

   Pape – mashe qilishning uchinchi usuli – qalin qattiq taxtaning alohida i yopishtirish va materialni yanada bosish. To’liq quritgandan so’ng, mahsulot astar qatlami bilan qoplanadi va undan keyin bo’yaladi. Pape – mashe mahsulotlarini yaratish uchun asos sifatida tayyor uch o’lchamli chizmasi, sharsimon shakldagi mahsulotlarni olish uchun shishgan sharlar, shuningdek gipsli modellar qo’llaniladi.

 Chirchiq shahar tarixi muzeyi xodimi Z.D.Nurmanova